Tekenschalen op architectuurplannen en schaallatten op landkaarten en hun betekenis

Een schaal is de verhouding tussen de lineaire afmetingen van een voorwerp zoals dit op de oorspronkelijke tekening is afgebeeld en de werkelijke afmeting van het voorwerp meestal op papier of afgedrukt.
Stel dat er een schaal: 1/50 vermeld word wil dit zeggen dat wat je meet op het plan (bv. 10 cm) in werkelijkheid 50 keer groter is, dit wordt dan 10 cm x 50 = 500 cm of 5 meter in werkelijkheid.

Binnen het architectuur tekenen heb je een aantal hoofd-schalen zoals:
Het schetsontwerp: 1/100 (soms 1/75)
Het voorontwerp en de bouwaanvraag: 1/50
Het uitvoeringsontwerp: 1/20 voor de globale tekening en 1/10 en 1/5 voor detailtekeningen (soms wordt een schaal van 1/25 gebruikt).

De schaal = getekende maat / werkelijke maat

De ware grote heeft een schaal van 1/1, zo worden tekeningen getekend die even groot zijn op papier als in de werkelijkheid.
Een vergrote schaal kun je best vergelijken met x/1 bv. 10/1 (1 cm x 10 = 10 cm), dit wordt vaak gebruikt om details van kleine onderdelen zoals in de mechanica uit te vergroten.
Een verklein schaal komt dan neer op 1/x bv. 1/100 (500 cm / 100 = 5 cm groot op het plan)

Op landkaarten zie je vaak een schaalbalk getekend gelijkaardig aan de onderstaande tekening. Op deze manier kunnen lengtes en afstanden op een landkaart gemakkelijk ingeschat worden.
Schaalbalk van een landkaart

Copyright: byWM