Zonnebrand gebreken bij basalt-gesteentes

Zonnebrand is een gebrek bij basaltgesteentes. Het is een zekere pokdaligheid, gepaard met zeer fijne scheurtjes dat voorkomt in gesteentes zoals Basalt.

Tijdens het winnen van de basaltgesteente kun je zonnebrand zeer moeilijk herkennen. Je kunt ze maar na verloop van tijd opmerken. Als basalt zonnebrand heeft dan is één slag met de hamer voldoende om de steen uit elkaar te doen vallen. In het beginstadium is zonnebrand te herkennen aan lichte vlekken. Daarom wordt ook zogenaamde witte vlekken in de vorm van sterretjes als zonnebrand aanzien.

De norm V 531 meent echter dat basalt met witte sterretjes geen reden is om de stenen af te keuren.

De AV van de Nederlandse Rijkswaterstaat eisen echter wel een afkeuring van basalt met dit soort witte sterretjes.

Om te weten te komen dat witte sterretjes geen zonnebrand zijn dient men het basalt te laten overjaren zodat men zeker is dat het te gebruiken basalt geen zonnebrand heeft.

Het verval van basalt met zonnebrand zet niet door als het basalt onmiddellijk en blijvend onder water wordt toegepast.

Meer over natuursteen.

Basalt gesteente

Basalt is een uitvloeiinggesteente die door vulkanische uitbarstingen naar de oppervlakte wordt gestuwd terwijl het stolde.

Eigenschappen en stollingproces
Basalt is een zeer duurzame en weervaste gesteente die een grote weerstand bied tegen afslijting. Dit doordat basalt een zeer dicht, hard, holokristallijn gesteente is. Het is basisch vanwege zijn lage kiezelzuurgehalte (SiO2). Doorgaans hebben basaltstenen een donkergrijze kleur.

Tijdens het stollingsproces krimpt lava en vormt zich tot zuilen. De doorsnede van de zuilen zijn meestal 6 hoekig maar kunnen ook uit 4, 5 of 7 hoeken bestaan. Dit betekend dat de zuilen doorgaans 6 zijden heeft (het grondvlak en bovenvlak niet meegeteld).

De scheidingsvlakken staan loodrecht op het vlak van de afkoeling zodat de zuilen veelal min of meer verticaal staan. De zuilen kunnen een lengte hebben van meer dan 10 meter.

Tussen de zuilen vindt men vaak zeer kleine krimpscheuren van enkele millimeters.

De samenstelling van basalt bestaat voornamelijk uit de mineralen: pyroxeen, oliven, hoorn-blende, ijzererts en apatiet. Daarnaast bevatten ze ook kalk, maar aangezien er voornamelijk 2 soorten kalk voorkomen bij basalt verdelen we het basalt in volgens het soort kalk. Zo hebben we 2 soorten Kalk-Alkalibasalten (veltspaatbasalten): Natron-Kalkbasalten (bevat nefelien) en Kali-Kalibasalten (bevat het mineraal leuciet).

In de bouwpraktijk gebruikt men vooral fijnkorrelig basalt. Er bestaat echter ook grofkorrelig basalt, doloriet genoemd. Deze basalt-soort is minder sterk en wordt dan ook veel minder gebruikt.

Tussen de doleriet en de fijnkristallijnen bestaat er nog een soort en die heet anamesiet.

Basalt bezit een druksterkte die tussen de 1000 en 3500 kg/cm² ligt. Soms kan die druksterkte hoger liggen dan 3500 kg/cm².

Verwerking
Het verwijderen van de basaltzuilen op het terrein, gebeurd met een lans die onderaan voorzien is van een wigvormige schoen. Zo worden de zuilen van bovenaf losgewrikt. Bij het vallen van de zuilen breken ze uiteen tot hanteerbare stukken.

Soms wordt basalt gespleten tot platen of banken, dit noemt men tafelbasalt.

Toepassing
Veldspaat-basalt, meer bepaald het zuilenbasalt uit de Rijnstreek, wordt gebruikt bij het maken van dijken.

Basalt wordt vaak verwerkt tot keien omdat ze zeer slijtvast zijn. Basaltkeien worden echter zeer glad door het verkeer en zeker als het regent of geregend heeft.

Eisen
Een aantal eisen die men stelt voor een goede basalt zijn:
- ze dienen gaaf te zijn
- de steen dient helder te klinken bij het beslaan met een stalen hamer
- mag niet afschilferen
- mag geen barsten of scheuren vertonen
- mag geen onversteende gedeelten of aderen bevatten
- mag niet broos zijn.
- de breuk (een doorgezaagd deel) moet scherpkantig, glad en schelpvormig zijn
- waterslag (krimpscheuren dwars door de zuilen heen, zijn een gebrek en mogen niet voorkomen)
- er mag geen zonnebrand aanwezig zijn (een zekere pokdaligheid, gepaard met zeer fijne scheurtjes)

Meer over natuursteen.

Autoklaas, breuk bij tegels en stenen

Een autoklaas is een breuk in een gesteente die spontaan is ontstaan door spanningen afkomstig van bijvoorbeeld afkoeling en ijsvorming.

In stenen tegels kan men kleine haarscheurtjes tot grote barsten terug vinden door toediening van spanning. Spanning ontstaat meestal door een externe kracht die werkt op het materiaal. Indien er te veel kracht wordt uitgeoefend op bijvoorbeeld een stenen tegel, denk maar aan een vrachtwagen die op dunne tegels rijd, dan kunnen de stenen tegels bezwijken door een te grote kracht die enorme (mechanische) spanningen doet ontstaan.

Gevolgen
Stenen die onder druk staan kunnen haarscheurtjes vertonen en in extreme vormen uit elkaar splijten. Het best is om de stenen of tegels die te grote scheurtjes vertonen aan de kant te houden om er kleinere stukken uit te halen. Het zou toch jammer zijn dat er een tegel met een kleine scheur, te midden uw vloer na enkele jaren toch nog gaat splijten.

Albast gesteente

Albast is een gesteente afkomstig uit Egypte, meer bepaald rond de stad van Alabastos, waarvan de naam 'albast' van afstamt. In deze stad werden hele grote hoeveelheden albast aangetroffen.

Er zijn 2 soorten albast:

Kalkalbast (Onyx)

Deze is geelwit van kleur en is doorschijnend. Kalkalbast is een vrij harde steensoort.

Gipsalbast

Deze is meestal grijs-wit van kleur, heeft een dichte structuur en is daarom zeer geschikt om te worden gepolijst. Gipsalbast is een vrij zachte steensoort. Gipsalbast vindt men ook terug in Duistland, Italië en de Karpaten.